Mørk nattehimmel

Paul Hewitt
Naturfagsenteret

Dersom du rettar eit digitalkamera mot nattehimmelen, vil kvar pixel vere retta mot ei mengde stjerner på grunn av det enorme talet stjerner i universet. Kvifor er da så mykje av nattehimmelen mørk?

Faglig forklaring

Når du ser ut i verdsrommet, ser du tilbake i tid. Vi kan ikkje sjå lengre tilbake enn 15 milliardar lysår, fordi lyset frå fjernare objekt ikkje vil nå fram til oss. Vi kan ikkje sjå stjerner som er lengre borte i verken tid eller rom. (Dersom det er stjerner utanfor denne avstanden, så har vi ingen moglegheit til å få kjennskap til det – lyset frå dei ville aldri kunne nå oss.) Fjerne stjerner er for lyssvake til å kunne bli sett med det blotte auget eller med kameraet vårt, ikkje berre fordi dei er langt borte, men også fordi dei beveger seg frå oss – eit resultat av utvidinga til universet. Lysbølger frå fjerne stjerner blir «strekt» inn i det infraraude og radiobølgeområdet i spekteret – ei forskyving som vi kallar raudforskyvinga – som kjem i tillegg til lysdempinga. Derfor er ein stor del av himmelen mørk der ute.

Aktuelle kompetansemål i læreplanen

Læreplan i naturfag

Etter 10. årstrinn
- Fenomener og stoffer
  - undersøke et emne fra utforskingen av verdensrommet, og sammenstille og presentere informasjon fra ulike kilder
  - gjennomføre forsøk med lys, syn og farger, og beskrive og forklare resultatene
Etter Vg1 - studieforberedende utdanningsprogram
- Stråling og radioaktivitet
  - forklare hvordan elektromagnetisk stråling fra verdensrommet kan tolkes og gi informasjon om verdensrommet
Etter Vg3 - påbygging til generell studiekompetanse
- Stråling og radioaktivitet
  - forklare hvordan elektromagnetisk stråling fra verdensrommet kan tolkes og gi informasjon om verdensrommet

Læreplan i fysikk - programfag i studiespesialiserende utdanningsprogram

Fysikk 2
- Moderne fysikk
  - gjøre rede for postulatene som er grunnlag for den spesielle relativitetsteorien, drøfte kvalitativt noen av konsekvensene av denne teorien for tid, bevegelsesmengde og energi, og gi en kvalitativ beskrivelse av den generelle relativitetsteorien

Vedlegg

Mørk nattehimmel pdf

Levert av

Naturfagsenteret

Forfatter

Paul Hewitt